Hóa mô miễn dịch là gì?

 Hóa mô miễn dịch đã trở thành một phương pháp hiện đại, rất hữu hiệu và không thể thiếu cho nhà giải phẫu bệnh trong công tác chẩn đoán phân biệt u ác- u lành. Nó không chỉ dừng lại ở công tác chẩn đoán mà còn sử dụng rất hiệu quả cho tiên lượng cũng như điều trị ung thư. Hóa mô miễn dịch đột phá trong chẩn đoán, tiên lượng và định hướng điều trị ung thư đem lại hiệu quả cao đối với bệnh nhân ung thư.

1. Hóa mô miễn dịch là gì?

Nhuộm hóa mô miễn dịch là phương pháp được áp dụng phổ biến. Được thực hiện để phát hiện các tế bào bị bệnh trong cơ thể. Đặc biệt nhất là tế bào ung thư. Phương pháp này sử dụng kết hợp hóa chất với phản ứng miễn dịch. Qua đó quan sát sự tồn tại của kháng nguyên ung thư trong một mô bệnh phẩm.

Thông thường, các kháng nguyên này không được thể hiện dưới dạng một hình thái sinh học có thể quan sát. Bằng cách “nhuộm” với kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang hoặc miễn dịch men. Từ đó các bác sĩ có thể nhận biết chúng một cách dễ dàng dưới kính hiển vi. Nhuộm hóa mô sinh học là cơ sở quan trọng để kết luận bệnh ung thư.

Hóa mô miễn dịch là phương pháp xác định những kháng nguyên đặc hiệu có trong mô hoặc tế bào, dựa trên sự kết hợp kháng nguyên – kháng thể. Hóa mô miễn dịch đã áp dụng trong giải phẫu bệnh phẫu thuật từ lâu trên thế giới và trở thành thường quy.

Cách làm hóa mô miễn dịch là từ mẫu mô đã được đúc trong khối nến của phương pháp giải phẫu bệnh thường quy, được cắt mỏng và nhuộm theo quy trình như sau: Bộc lộ kháng nguyên – ủ với kháng thể thứ 1 – ủ với kháng thể thứ 2 – nhuộm với chất chỉ thị màu (DAB hoặc AEC) – nhuộm Hematoxylin và đọc trên kính hiển vi thông thường.

2. Ý nghĩa của hóa mô miễn dịch trong chẩn đoán, tiên lượng và hướng điều trị ung thư

Đối với chẩn đoán

– Phương pháp hóa mô miễn dịch rất cần thiết cho việc xác định chính xác các loại ung thư, xác định nguồn gốc tế bào của những bướu kém biệt hóa, không biệt hóa bằng những kháng thể đặc hiệu của dòng tế bào như: Tế bào biểu mô, tế bào trung mô, tế bào limphô, tế bào sắc tố, tế bào thần kinh nội tiết.

– Hóa mô miễn dịch cũng giúp xác định các loại ung thư biểu mô di căn không rõ nguồn gốc nguyên phát; các loại ung thư trung mô (sarcoma); giúp xác định các loại ung thư của tế bào hệ lympho; xác định các loại lympho không Hogdkin: Loại tế bào B, tế bào T và các phân nhóm, xác định lympho Hogdkin, xác định các dấu ấn sinh học trên tế bào bướu trong một số loại ung thư như: bướu tế bào mầm, bướu của tế bào gan tụy.

– Hóa mô miễn dịch cũng giúp xác định các thụ thể nội tiết của tế bào bướu như: ER (Estrogen), PR (Progesterone) trong ung thư vú và ung thư tuyến nội mạc tử cung; xác định các biểu hiện quá mức của các gen sinh ung trong tế bào bướu: Her2, EGFR, trong ung thư vú, ung thư dạ dày và ung thư phổi; xác định chỉ số tăng sinh của tế bào bướu như Ki67, giúp xác định mức độ ác tính của ung thư, xác định bệnh nhiễm trùng, nhiễm virus: Hepatitis B, Herpesviruses, Adenoviruses, Epstein-Barr Virus, HIV…; nhiễm vi trùng: Helicobacter Polori (HP); tổn thương dạng nhú của vú; bướu tuyến nước bọt…

– Giúp chẩn đoán phân biệt u lành hay ác tính, u là của cơ quan nào. Do hình ảnh của tổn thương rất giống nhau, đôi khi rất khó để khẳng định tổn thương của bệnh nhân là lành tính hay ác tính, tổn thương là của cơ quan nào nếu tổn thương nằm ở vị trí giao thoa hay u đã xâm lấn 2 hay nhiều cơ quan kề nhau.

– Giúp phân loại u lympho ác tính

– Định hư­ớng nguồn gốc của ung thư di căn. Bệnh nhân nhập viện được chẩn đoán với tổn thương di căn ở vị trí nào đó, tuy nhiên không phải lúc nào u nguyên phát cũng được xác định chắc chắn. Hóa mô miễn dịch giúp xác định u nguyên phát đó để điều trị cho bệnh nhân.

Đối với tiên lượng và điều trị

– Phương pháp hóa mô miễn dịch có thể xác định được sự hiện diện của một yếu tố tiên lư­ợng từ đó tiên lượng hiệu quả điều trị từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất cho từng bệnh nhân cụ thể.

– Hóa mô miễn dịch sử dụng rất hiệu quả cho điều trị bệnh, đặc biệt là hướng điều trị mới đầy hứa hẹn, đã và đang được tiến hành nghiên cứu, áp dụng vào thực tiễn có tên là điều trị đích “target therapy” đối với các u ác tính.

– Đối với ngành ung thư, việc điều trị rất cần có kết quả giải phẫu bệnh chính xác. Quyết định điều trị ung thư phụ thuộc vào loại ung thư của từng loại tế bào, vì mỗi loại ung thư sẽ đáp ứng với điều trị khác nhau, như có loại đáp ứng với phẫu trị, có loại đáp ứng với hóa trị hoặc xạ trị và có loại đáp ứng với điều trị đa mô thức phối hợp giữa phẫu – hóa – xạ trị.

Việc áp dụng hóa mô miễn dịch vào việc chẩn đoán ung thư cần: Phòng xét nghiệm xây dựng quy trình chuẩn; người thực hiện kỹ thuật nhuộm cần phải có trình độ và kinh nghiệm, phương pháp nhuộm phải đảm bảo chất lượng tốt; mỗi lần nhuộm phải có mẫu chứng…

>> Xem thêm: gói xét nghiệm sàng lọc ung thư